کفتربازی از کی و چطور در تهران شروع شد؟

همشهری آنلاین – آرش سلیمی‌فر: «کبوتربازی» یا به اصطلاح «کفتربازی» از بازی‌های قدیمی محله‌های تهران است که از دیرباز تاکنون در میان طبقات مختلف اجتماعی از مردم عادی گرفته تا برخی از چهره‌های معروف رواج داشته است. جنبه‌های تفریحی و اجتماعی این بازی موجب شده بود تا پرورش کبوترها یا شرکت دادن آنها در رقابت‌ها در طول تاریخ رونق بگیرد. محمود منیعی، تهران پژوه درباره تاثیرات تفریحی و اجتماعی کفتربازی می‌گوید: «کفتربازی علاوه بر اینکه یک تفریح شخصی است، جنبه‌های اجتماعی نیز دارد. در بسیاری از محله‌های تهران کفتربازان به صورت گروهی فعالیت کرده و ارتباطات نزدیکی میان آن‌ها شکل می‌گیرد. این افراد در مناسبت‌های مختلف و رقابت‌های دوستانه با یکدیگر دیدار کرده و تجربیات و دانش خود را درباره تربیت کبوترها به اشتراک می‌گذارند.»

تاریخچه کفتر بازی در ایران قدمت زیادی دارد اما در دوران قاجار میان مردم محبوبیت زیادی پیدا کرد. منیعی در این باره می‌گوید: «برخی منابع تاریخی به علاقه شدید ناصرالدین شاه به پرندگان و حیوانات مختلف از جمله کبوترها اشاره دارند. از این رو کفتربازی در دوران سلطنت او میان درباریان و مردمان عادی رواج پیدا کرده و کبوترخانه‌های متعددی در نقاط مختلف شهر ساخته شد. خیلی از افراد در پشت بام خانه‌هایشان به پرورش و تربیت کبوترها مشغول شدند و هر روز صبح و عصر دسته‌های بزرگ کبوتر در آسمان تهران به پرواز درمی‌آمدند. محله‌هایی مثل بازار تهران، ناصریه، پامنار، مولوی و خیابان امیرکبیر از جمله مناطق معروفی بودند که کفتر بازان زیادی در آنجا فعالیت می‌کردند. در سال‌های بعد با گسترش شهرنشینی و توسعه مناطق جدید تهران، کفتر بازی همچنان در محله‌های جنوب شهر مثل میدان شوش و میدان خراسان پرطرفدار بود. این محله‌ها به دلیل بافت سنتی و وجود خانه‌های قدیمی با پشت بام‌های وسیع، شرایط مناسبی را برای نگهداری کبوترها داشتند. حتی امروز هم در بعضی از این مناطق می‌توان کفتربازانی را مشاهده کرد که با علاقه به تربیت و پروازدهی کبوترهایشان مشغول‌اند.»

در دهه‌های اخیر با گسترش زندگی شهرنشینی، تغییرات سبک زندگی در تهران و توسعه آپارتمان نشینی، کفتربازی نیز تغییراتی را تجربه کرده است. با این حال بسیاری از جوانان مناطق جنوب شهر تهران به صورت گروهی و با شور و هیجان به این فعالیت مشغول اند و اقدام به برگزاری مسابقات غیررسمی می‌کنند. منیعی معتقد است: «با گسترش اینترنت و ظهور شبکه‌های اجتماعی، کفتربازان تجربیات و دانش خود را به صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند و این فعالیت به شکل مدرنتری دنبال می‌شود. بسیاری از کفتربازان تهران در شبکه‌های اجتماعی، گروه‌ها و انجمن‌های خود را تشکیل داده‌ و از این طریق تجربیات خود را در زمینه پرورش کبوترهای مسابقه و نژادهای مختلف به یکدیگر انتقال می‌دهند.»