دوران بهره‌گیری از فلز در ایران
دکتر «حبیب‌الله محمودیان» در این خصوص به خبرنگار ایسنا اظهار کرد: دوران بهره‌گیری از فلز در ایران زمان استفادة بشر از فلز را «دوران فلز» می‌نامند. انسان در مسیر تکامل زندگی خود، از فلزات موجود در طبیعت بهره جسته و در بسیاری از موارد اقدام به ذوب آن‌ها و ساختن ابزارهای فلزی کرده است.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل گستردگی استفاده از فلز و تحول در ساخت ابزار و وسایل فلزی، این دوران به نام «دوران فلز» نام‌گذاری شده است، آنچه از تحقیقات پژوهشگران و باستان‌شناسان به‌دست‌آمده، نشان می‌دهد که فلزات طلا، نقره و مس، زودتر از سایر فلزات کشف و مورد استفاده انسان قرار گرفته است، دلیل این مسئلة مهم هم وجود این فلزات در طبیعت بوده است که به‌خاطر نرم بودن می‌توانستند ابزارهای مختلفی را با آن‌ها بسازند، بررسی منابع نشان می‌دهد که کهن‌ترین اشیای مکشوفه در ایران، متعلق به چهار تا چهار هزار و پانصد سال قبل از میلاد است که از سیلک کاشان به‌دست آمده است.
محمودیان ادامه داد: از فلزات دیگر، می‌توان به برنز (مفرغ) و آهن اشاره کرد که بعد از طلا و مس مورد استفاده قرار گرفته‌اند، مفرغ از ترکیب مس و قلع پدید آمده است با این اوصاف، عصر فلز به سه دورة دیگر تقسیم می‌شود، عصر طلا و مس، عصر برنزکه در این دوران بشر موفق شد بسیاری از ابزار مورد نیاز خود را از فلز نوع مفرغ و ترکیبات عناصری آن تهیه کند و عصرآهن که از نظر ساخت فلز، جدیدترین دوران محسوب می‌شود.
این باستان‌شناس گفت: در بسیاری از محوطه‌های باستانی، به‌ویژه در غرب زاگرس آثار برنزی متعدد و متنوعی کشف شده است. این آثار برحسب کاربرد به دسته‌های مختلفی چون ابزارهای جنگی، زیورآلات، مجسمه، ظروف فلزی، اشیای مربوط به چهارپایان و ابزارهای تولیدی روزمره و… تقسیم شده‌اند، پروفسور واندنبرگ، برخی از نواحی غرب ایران از جمله منطقة عمومی ایلام و لرستان را در فاصلة دهه ۱۹۶۰، مورد بررسی قرار داده و به آثار متعددی از فلز مفرغ دست‌یافته است که در تاریخ باستان‌شناسی به نام برنز لرستان معروف است، بر اساس بررسی‌های انجام شده، آثار برنزی مناطق غرب زاگرس را منسوب به قوم «کاسی» یا «کاسیتن» می‌دانند که در هزارة اول قبل از میلاد در این ناحیه سکونت داشته‌اند.
وی تشریح کرد: این دوره به نام دوره‌ی طلایی برنز معروف است. دوران مفرغ از آن‌جا که آلیاژ مس و قلع که مفرغ یا برنز نامیده می‌شود نخستین ترکیب فلزات بوده است، از این رو دوره بهره‌گیری از این فلز به نام عصر مفرغ نام‌گذاری شده است، دوران بهره‌گیری از فلز مفرغ، به سه دوره عمده تقسیم شده است دوره مفرغ قدیم از ۲۹۰۰ تا ۲۰۰۰ ق.م دوره مفرغ میانه از ۲۰۰۰ تا ۱۶۰۰ ق.م و دوره مفرغ جدید از ۱۶۰۰ تا ۱۲۰۰ ق.م در برخی منابع دیگر، دوره مفرغ میانه را ۲۵۰۰ تا ۱۶۰۰ ق.م ذکر کرده‌اند.
محمودیان اضافه کرد: بررسی‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که ساکنان فلات ایران، از هزاره سوم ق.م با مس و آلیاژهای آن آشنایی داشته‌اند. از جمله‌ی این مناطق، می‌توان به منطقه جنوب شرق ایران و حواشی کویر لوت اشاره داشت این منطقه محل شکوفایی فرهنگ عصر مفرغ قدیم و میانه در هزاره‌ی سوم و اوایل هزاره دوم قبل از میلاد است، سر پرسی سایکس، سراورل استاین و برخی هیئت‌های باستان‌شناس داخلی و خارجی، به‌بررسی فرهنگ‌های عصر مفرغ این منطقه پرداخته‌اند، اشتاین، نخستین بررسی‌های باستان‌شناختی در حاشیه کویر را در دهه ۱۹۳۰ انجام داده است.
عضوهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام افزود: تپه یحیی و محوطه گورستانی نزدیک روستای شهداد از جمله مکان‌های باستانی مورد بررسی است.
محمودیان گفت: عصر آهن در ایران عصر آهن به دوره‌ای از زندگی انسان اطلاق می‌شود که توانسته است عنصر آهن را از سنگ آهن جدا کند و برای ساخت ابزارهای مختلف مورد استفاده قرار دهد، عصر آهن از ۱۵۰۰ تا ۵۵۰ قبل از میلاد است.
انتهای پیام
