خبرهای نگران کننده از اهانت به حرم های مقدس سوریه به گوش می رسد

ارتباط فردا: آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در شانزدهمین اجلاسیه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با موضوع «هوش مصنوعی، فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها» که با حضور اساتید سطوح عالی و خارج حوزه‌های علمیه و با پیام آیت الله العظمی نوری همدانی، در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء برگزار شد، با اشاره به این فرموده امام علی (ع) که آگاه‌ترین مردم به زمانه کسی است که از تحولات زمانه و عصر خود تعجب نکند و آماده پذیرش مسائل جدید باشد، گفت: هوش مصنوعی سالهاست که در صنعت پزشکی، کشاورزی و محیط زیست مطرح است، اما شتابی که به خود گرفته است حیرت‌انگیز است.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی مرزها را درنوردیده و از مسائل فرهنگی اجتماعی عبور می‌کند، تاکید کرد: اگر حوزه علمیه فکر بایسته‌ای نسبت به این پیشامدها نداشته باشد و به استقبالش نرود و برای آن راهکار طراحی نکند ما از غافله حرکت بشری عقب می‌مانیم.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به این فرمایش امیرالمومنین (ع) که «العلم سلطان» گفت: کسانی که هوش مصنوعی ایحاد کردند شاید خودشان نیز این حجم از توسعه‌یافتگی را درباره هوش مصنوعی پیش‌بینی نمی‌کردند.

آیت‌الله حسینی بوشهری با تقسیم‌بندی علما به دو گروه افزود: یک دسته از علمای ما از عصری که در آن زندگی می‌کنند غایب‌اند و به گذشته می‌اندیشند و در مورد حال و آینده فکر نمی‌کنند، اما بعضی دیگر جلوتر از زمان فکر می‌کنند و به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی برای ۳۰ سال آینده‌ی حوزه از هم اکنون برنامه‌ریزی می‌کنند.

وی افزود: ما باید با استفاده از ابزار هوش مصنوعی که می‌خواهد شبیه فکر انسان تحلیل ارائه بدهد امر پژوهش را تسهیل کنیم و در مسائل علمی و حتی استنباطی به عنوان بسترها و زمینه‌هایی برای فهم و دسترسی مجتهد به سلسله داده‌های مورد نیاز او بهره ببریم.

آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان اینکه ممکن است هوش مصنوعی تحلیل هم بکند و نتیجه‌ای هم داشته باشد، گفت: همانطور که کامپیوتر تسهیلاتی ارائه کرده است و دسترسی به مجامع روایی را آسان‌تر کرده، تکیه ما بر هوش مصنوعی هم بر این اساس است که اینگونه مسائل و اقدامات را انجام بدهد.

رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تاکید بر تفکر جلوتر از زمان و برنامه‌ریزی برای افق‌های آینده گفت: شرایط امروز بگونه‌ای است که انسان باید از اوضاع جاری و تحولات جهانی اطلاع داشته باشد.

وی افزود: ما باید بتوانیم متناسب با اهداف دینی خود که رسیدن به تمدن نوین اسلامی است از ابزار هوش مصنوعی به نحو احسن استفاده کنیم و به یکباره غافلگیر نشویم. نباید دیگران داده‌هایی را در اختیار هوش مصنوعی قرار بدهند که خروجی آن تبدیل شود به آنچه معارض با دین و رسالت حوزه در رابطه با هدایت جامعه است.

آیت‌الله حسینی بوشهری با تاکید بر اینکه ما باید در پیدا کردن محتوا و تولید داده‌ها برای هوش مصنوعی پیش‌قدم باشیم و آن را رهبری نموده و به لایه‌های عمیق آن برسیم، گفت: متخصصان فن باید با آموزش‌هایی که به حوزویان می‌دهند اولاً خصوصیات هوش مصنوعی را بشناسانند و دوم تک تک حوزویان را با روند کار در مورد هوش مصنوعی مسلط نمایند.

وی با اشاره به بیانی نورانی از حضرت علی علیه‌السلام افزود: کسی که اوضاع روزگار را می‌شناسد از آمادگی در مقابل مقتضیات آن غفلت نمی‌کند. این ویژگی کسانی است که فرزند زمانه هستند.

آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به اینکه ما نمی‌توانیم بدون استفاده از امکانات روز در امر هدایت جامعه اثرگذار باشیم، گفت: هوش مصنوعی یک فناوری است که سال‌هایی بر آن می‌گذرد و چند سالی است که ستاد راهبری حوزه علمیه در مورد آن تشکیل شده و همایش‌های مختلفی برگزار شده است.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی نوعی شبیه‌سازی هوش انسان در دستگاه‌های دیجیتال است، گفت: البته تفاوت زیادی بین انسان و آنچه از او نشأت می‌گیرد وجود دارد. این بحث وجود دارد که آیا هوش مصنوعی می‌تواند روزگاری جایگزین انسان شده و همان عواطف و احساسات انسان را داشته باشد یا خیر. فعلاً می‌گویند امکان ندارد، اما اگر روزی به آن برسد شرایط کاملاً عوض می‌شود و وضعیت جهان دچار یک تحول بنیادین خواهد شد. برای چنین روزی باید فکر اساسی کرد.

آیت‌الله حسینی بوشهری افزود: هوش مصنوعی با مسائل ابتدایی مانند حسگر درب‌ها شروع شد. این مثال ساده هوش مصنوعی است، اما این هوش مصنوعی می‌تواند سوال‌های متنوعی در جامعه مطرح کند و پاسخ‌های متعددی بدهد. افزایش بهره‌وری برای همه و امنیت و دقت در ذخیره اطلاعات از فرصت‌های هوش مصنوعی است.

وی خاطرنشان کرد: از آنجا که هوش مصنوعی بر اساس داده‌های اولیه‌ای که به آن تزریق می‌شود کار می‌کند بستگی دارد که این داده‌ها چگونه باشد؛ داده‌هایی باشد که ما مبتنی بر معیارهای فقهی و ضوابط دینی خود تنظیم کنیم و یا اینکه نه ما دست روی دست بگذاریم و داده‌هایی باشد که دیگران آن را در اختیار هوش مصنوعی قرار بدهند تا جمعیت عظیمی از جهانیان از این تحلیل‌ها استفاده کنند و به انحراف کشیده شوند.

رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه قم با اشاره به موضوع حکمرانی فضای مجازی گفت: برخی‌ها می‌گویند ممکن است هوش مصنوعی به جایی برسد که دولت‌ها صرفاً موظف به تهیه آب و نان شهروندان باشند و مردم تمامی دستورها را از فضای مجازی خواهند گرفت. در شرایط کنونی نیز التهابات و عدم علقه برخی جوانان با دین بر اساس مسائلی است که به واسطه حکمرانی فضای مجازی به صورت آهسته آهسته در جامعه ما راه پیدا کرده است.

وی با تاکید بر اینکه حوزه علمیه امروز رسالت سنگینی بر عهده دارد، گفت: ما باید از ظرفیت هوش مصنوعی در تبلیغ، پژوهش و تحقیقات علمی و پایان‌نامه‌ها و آموزش طلاب استفاده کنیم. باید با برنامه‌ریزی مناسب کارگاه‌های آموزشی تشکیل بدهیم و در این کارگاه‌ها همه اقشار حوزوی در حوزه هوش مصنوعی آموزش ببینند.

آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به اینکه هوش مصنوعی مانند هر فناوری دیگری هم فرصت است و هم تهدید، گفت: گاهی برخی می‌گویند قرار است هوش مصنوعی جای فقیه را بگیرد. فردی در یک جلسه‌ای می‌گفت می‌توان یک سری داده‌ها را از کلاس‌های مراجع و کتاب‌ها و روایات گرفت و در اختیار هوش مصنوعی قرار داد که خروجی آن فتوا می‌شود. من گفتم بزرگان ما گاهی اوقات در مقام استدلال سخنی مطرح می‌کنند و در مقام فتوا به دلیل رعایت مسائلی مانند شهرت و اجماع فتوای متناسب با آن را می‌دهند. لذا نمی‌شود صرفاً آنچه که یک فقیه در مقام استدلال مطرح کرده را به عنوان فتوای نهایی فقیه تلقی کنیم.

وی ادامه داد: اینها مسائلی است که باید کنکاش شود. هوش مصنوعی را با فرصت‌ها و ظرفیت‌های خودش استفاده کنیم اما متوجه تهدیدهای آن هم باشیم و دچار ساده‌انگاری نباشیم که خطری جدی است و ممکن است تهدیدکننده باشد.

آیت‌الله حسینی بوشهری خاطرنشان کرد: اگر ما بر هوش مصنوعی تسلط کامل داشته باشیم و روش بکارگیری آن را بدانیم و ملاحظه تمامی این جهات را داشته باشیم، از شر تهدیدهای آن در امان خواهیم ماند.

وی تهدید دیگر هوش مصنوعی را در حیطه چالش‌های اخلاقی دانست و گفت: در پرتو هوش مصنوعی ممکن است بعضی تصمیماتی اتخاذ شود که از نظر اخلاقی با مبانی دینی ما سازگاری نداشته باشد. استفاده غیرمجاز در زمینه‌هایی مثل جعل سند و توسعه ابزارهای هجومی و مخرب می‌تواند خروجی‌های هوش مصنوعی باشد. این ملاحظات می‌رساند که این حیطه باید به درستی رصد شود و کار به اهل آن سپرده شود.

آیت‌الله حسینی بوشهری گفت: ممکن است به واسطه هوش مصنوعی حملات سایبری و پیشرفته‌ای مانند سلاح‌های خودمختار به وجود بیاید که در یک آن همه مسائل را تحت الشعاع قرار بدهد. بنابراین باید آنچنان در این زمینه پیشرفت کنیم که بتوانیم جلوی این تهدیدات را بگیریم.

وی در زمینه ارائه راهکارها نیز به تدوین قوانین و مقررات شفاف برای استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی و جلوگیری از یله و رها بودن آن، آموزش عمومی تأثیرات هوش مصنوعی و طراحی توسعه سیستم اخلاق محور که اصول اخلاقی و ارزش انسانی را پایه‌گذاری‌کند اشاره کرد.

آیت‌الله حسینی بوشهری همچنین با اشاره به اینکه مسئولیت طراحی چنین سیستمی با حوزه علمیه است که یا نباید وارد این حیطه شود و اگر وارد شد باید به لوازم آن مقید باشد، گفت: بومی‌سازی فناوری‌هایی که در جهانی خارج از باور و سبک زندگی ما طراحی می‌شود نیز مهم است که متخصصین این حوزه باید تلاش کنند آن را بومی‌سازی کنند.

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به تحولات اخیر جهان اسلام گفت: در روزهایی به سر می‌بریم که همراه با نگرانی‌ها و دغدغه‌های جدی است نسبت به آنچه در جهان اسلام و مقاومت می‌گذرد.

وی با اشاره به مسائلی که در غزه و لبنان گذشت و تحولات کنونی سوریه گفت: خبرهایی نگران‌کننده در مورد اهانت به حرم مطهر حضرت زینب (س) و حرم مطهر حضرت رقیه (س) به گوش می‌رسد که امیدواریم در حد رجزخوانی‌ها بماند و به مرحله عمل نرسد.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه همچنین خبرهایی از آزار و اذیت‌هایی که نسبت به شیعیان در حال رخ دادن است به گوش می‌رسد، گفت: آقای سیدعبدالله نظام که از چهره‌های فاضل سوریه و از علمای برجسته حوزه علمیه قم است در پیام اخیر خود اظهار نگرانی جدی کرده و حرفش این است که به ما تضمین داده بودند که متعرض نشوند، ولی اقداماتی دیده می‌شود که معلوم می‌شود اینها گروه‌هایی متفرقند. تعبیر آقای نظام این بود که من دیگر نمی‌توانم تضمین کنم چون آنچه به من گفتند بر خلاف آن عمل کردند.

آیت‌الله حسینی بوشهری با تاکید بر اهمیت دعا برای مردم سوریه گفت: همانطور که رهبر انقلاب اسلامی فرمود، امیدواریم مجد و عظمت دوباره به مقاومت برگردد و دشمنان کینه‌توز اسلام، آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی همسایگان سوریه از آنجا خارج شوند تا سوریه روح آرامش را به خود ببیند.