اهالی سرزمین شیر
همشهری آنلاین– رابعه تیموری:پشت در بسته این سالن یک خط ممتد، بدون وقفه و بی‌مکث در جریان است تا چندین تن شیری که هر روز گرم و تازه‌وارد سالن می‌شوند، صحیح و سالم و سر موقع در انواع و اقسام لبنیات به سفره مردم برسند و در روزهای معمول و مناسبت‌های خاص چاشنی لذت‌بخش خوراک‌شان باشند. اینجا سرزمین شیر است و اهالی این سرزمین در تمام طول سال مشغول کارند. اینجا اولین کارخانه تولید لبنیات کشور است:
تصویر نوستالژیک
میدان شیر پاستوریزه با سالیان دوری که نام میدان فتح بر پیشانی آن نوشته شده بود تفاوت چندانی ندارد و تابلوی کوچک حاشیه آن تنها نشانی است که آن را به سرزمین شیر و کارخانه‌ها و شرکت‌های لبنیاتی اطرافش پیوند می‌زند. پیش از آن که این تابلو هویت میدان را نشان دهد، تصویر نوستالژیک قطره شیری که بر روی درودیوار کارخانه قدیمی حاشیه آن خودنمایی می‌کند، وارد شدن به قلمرو «سرزمین شیر» را خبر می‌دهد. ماکت حجیم شیشه شیری که در ورودی کارخانه نصب شده، این حس نوستالژیک را دامن می‌زند و سال‌های دوری را به‌خاطر می‌آورد که محصولات پرفایده گاو مهربان درون بطری‌های شیشه‌ای مزین به تصویر سردیسش به‌دست مردم می‌رسیدند. بعد از اتاقک نگهبانی پرقانون و مقررات کارخانه حیاطی وسیع رخ نشان می‌دهد که در گوشه کنار آن دم و دستگاه مختلف چرخه تولید به چشم می‌خورد. تانکرهای غول‌پیکر ذخیره شیر که هنوز نونوار و بدون استفاده هستند، در گوشه حیاط ردیف شده‌اند و حفاظ‌های بلند و کوتاهی مقابل جایگاه تحویل شیرزده شده تا نمونه‌بردار موقع برداشتن نمونه محصول دچار حادثه نشود. خودروهای حمل شیر یکی‌یکی مقابل باسکول توقف می‌کنند تا پس از سنجش وزن و بارکد خوردن به مهدی بادامچی و همکارانش سپرده شوند تا آنها به قول معروف مو را از ماست بکشند و سلامت و کیفیت شیرها را با سختگیری بسنجند. بادامچی ٢٣ سال از عمرش را به‌کار با دستگاه‌های انکیباتور و آفلاتوکسین سنج گذرانده و شب‌های بسیاری در دل تاریکی شهر مشغول اندازه‌گیری آب و املاح محموله‌های شیرهای خام بوده است.
ورود ممنوع
آزمایشگاه و محل کار بادامچی تنها قسمت کارخانه است که می‌توان به آن جا پا گذاشت و بروبیای سالن‌های کار احمد و رضا و همکارانش را که در بخش تولید کارخانه مشغولند، باید از پشت حفاظ‌های شیشه‌ای که روی بام آنها تعبیه شده تماشا کرد. در سالن‌های تولید زنان کار نمی‌کنند و مردان به‌تنهایی سالن‌های تولید را می‌چرخانند، اما در میان مردانی که در سالن استریلیزاسیون مشغولند، سردرآوردن از دستگاه‌های غول‌پیکری که شیر خام را به شیر استریلیزه تبدیل می‌کنند، فقط کار احمد است که می‌داند در چه دما و شرایطی هیچ یک از باکتری‌های شیر خام جان سالم به در نمی‌برند. دم و دستگاه بسته‌بندی شیرها در امتداد دستگاه استریلیزاسیون قرارگرفته، اما سالن کار رضا از اتاقک کار احمد به‌اندازه تیغه‌ای فاصله دارد. رضا و کارگران پای دستگاه بسته‌بندی بایدتر و فرز باشند تا وقتی شیشه‌های شیر روی بخش‌های ریلی دستگاه پیچ‌وتاب می‌خورند و از بخش‌های لیبل زنی و نایلون پیچی به آخرین مرحله بسته‌بندی می‌رسند، چیدن اتوماتیک آنها در کارتن‌ها هم به‌موقع انجام شود. شمار کارگرانی که پای دستگاه‌ها ایستاده‌اند به بیش از ۵٠ نفر می‌رسد، اما وظیفه وزن کردن بسته‌های آماده بر عهده کارگران تیزبینی مانند مهدی است که بالا و پایین بودن عقربه ترازو از چشم‌شان دور نمی‌ماند. مهدی وظیفه دارد از عرضه محصولاتی که وزن آنها با عدد تعیین شده تفاوت دارد جلوگیری کند.
روز کار و شب کار تا بگردد روزگار
۵٠٠ تا هزار تن شیری که هر روز به‌جایگاه‌ها آورده می‌شود، در شهرهایی دور از هم تولید شده‌اند و صدها دامدار اهل ملارد و ورامین و کرج که با کارخانه قرارداد همکاری دارند، محصولات‌شان را روانه پایتخت کرده‌اند. ۵ سالن مجزایی که در گوشه کنار کارخانه برای تولید شیرخشک، محصولات پودری، محصولات پاستوریزه و محصولات استریلیزه راه اندازی شده، سالن‌هایی مجزا از هم هستند که حتی سقف و دیواری شیشه‌ای هم ندارند تا شخصی به جز کارگران بخش تولید به داخل آنها سرک بکشد. دم و دستگاه و نیروی کار داخل هر یک از این سالن‌ها با دیگری تفاوت دارد، اما دستگاه‌های هیچ یک از آنها حتی برای لحظه‌ای خاموش نمی‌شوند و ساعت ٣ بعداز ظهر که کارگران اولین شیفت از کار فارغ می‌شوند، کارگران شیفت بعد بدون معطلی جای آنها را می‌گیرند و تا ١١ شب که کار را به شیفت شبانه سالن می‌سپارند، دستگاه‌ها را روشن نگه می‌دارند. اهل و عیال علی و همکارانش می‌دانند که اگر مناسبتی خوش یا ناخوش هم از راه برسد، پدر خانواده در کنار آنها نخواهد بود و روزهای تاسوعا و عاشورا تنها ایامی است که این چرخه بی‌توقف اندکی مکث می‌کند. علی می‌گوید: «اینجا هر ٤ فصل سال یک‌رنگ است و وقتی وارد سالن تولید می‌شوی، تابستان با زمستان تفاوتی ندارد. »علی بعد از بازنشسته شدن پدر پا جای پای او گذاشته و در سالن پودری کارخانه پای دستگاه بسته‌بندی می‌ایستد که به‌محض سرازیر شدن تل پودر قهوه‌های تولید شده از دستگاه پودرسازی با فشردن دکمه‌ای آنها را در پاکت‌های پلاستیکی خوش نقش ونگاری جا دهد. از وقتی علی از سالن کره‌گیری به سالن پودری منتقل شده در پایان شیفتش اونیفورمش سفید و پاکیزه می‌ماند، اما تا وقتی در سالن کره‌گیری مشغول بود، شستشوی هر روزه اونیفورم چرب و چیلی اش لطف همسرش در حق او بود…
کارهای کارستان
همفکری برای پیشرفت و رفع نقایص کار، سنت چندین‌ساله سرزمین شیر است که هنوز هم به قوت گذشته باقی مانده و کارکنان مجموعه در هر سمت و لباسی سعی می‌کنند برای بالا رفتن کیفیت و بازدهی تولید ایده‌ها و تجربیات خود را در قالب پیشنهادات ارائه دهند. همین پیشنهادات و همدلی‌ها هم سبب شد اتفاقات بزرگی رقم بخورد و لابه لای تلاش‌شان برای تامین لبنیات سفره ایرانیان برای جبران کمبودهایی که تحریم بر تولید کشور تحمیل کرده راهی پیدا کنند. برنامه‌نویسی و به‌روزکردن دستگاه‌های قدیمی شستشوی شیشه‌های شیر برای جایگزین کردن با دستگاه‌های وارداتی و جبران کسری و قطعی برق با استفاده از دیزل ژنراتورهای مستعمل گوشه‌ای از کارهای کارستانی بوده که با همفکری و همدلی ساکنان این سرزمین و توسط متخصصان شرکت دانش بنی‌انی انجام شده که جزء سرزمین شیر به شمار می‌آید.
مسیری ٧٠ساله
سرزمین شیر سال ١٣٣٣ با همکاری یونیسف و وزارت بهداری وقت به نام «کارخانه شیر پاستوریزه تهران» در محل کنونی خود پا گرفت و اولین روز فعالیت خود را با دریافت و فرآوری ٤ هزار و ٨٠٠ کیلوگرم شیر خام آغاز کرد. این کارخانه بعدها به نام «شرکت صنایع شیر ایران» شناخته شد و اکنون با عنوان شرکت پگاه با ١٠ هزار فرد شاغل در کل کشور و هزار نفر در تهران، به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در این سرزمین قدیمی که ٧٠ سال از تولد آن می‌گذرد هر روز بین ۵٠٠ تا هزار و ٢٠٠تن شیر از دامداران تحویل گرفته می‌شود تا در قالب بیش از ٨٠٠ نوع محصول مختلف راهی بازار تهران شود. حدود ٤٠ درصد از شیر خام تحویل گرفته شده به‌صورت شیر پاستوریلیزه و استریلیزه وارد بازار تهران می‌شود و ٦٠ درصد آن پس از تبدیل به سایر فرآورده‌های لبنی به سر سفره تهرانیان می‌رسد.
بیشتر بخوانید:بدن روزانه به چه مقدار لبنیات نیاز دارد؟ | ببینید
منبع :همشهری آنلاین
