دلایل پایداری بعد از بازسازی شهرهای ویران شده در ۶ زلزله تاریخی/مستندسازی بازسازی شهرها در دستور کار دانشگاه شهید بهشتی

ارتباط فردا: دکتر علیرضا فلاحی، استاد معماری بازسازی دانشگاه شهید بهشتی در نشست علمی “۲۱ سال پس از زمینلرزه بم: بازخوانی تجربه‌ها و درس‌ها به مناسبت سالروز زلزله بم” که از سوی انجمن ترویج علم ایران به صورت لایو اینستاگرام برگزار شد، با بیان اینکه تنها شهری که بعد از انقلاب از زلزله آسیب دید، شهر بم بود، گفت: ما در دانشگاه شهید بهشتی به مستندسازی روند بازسازی های بعد زلزله ها در تاریخ معاصر پرداختیم و بررسی ما نشان می دهد که در بازسازی زلزله سلماس سال ۱۳۰۹ به گونه ای عمل شد که بعد از گذشت بیش از ۹۰ سال این شهر همچنان پابرجاست و به حیات خود ادامه می دهد.

وی افزود: بررسی دیگر ما بر روی بازسازی ۱۳۳۱ زلزله طرود است که همچنان این شهر مانا است. در سال ۱۳۴۱ زلزله بزرگی در بوئین زهرا رخ داد که بازسازی ها موجب شد تا این شهر پایدار باقی بماند. این نمونه ها نشان می دهد که ما چگونه می توانیم در برابر زلزله تاب آور شویم؛ از این رو ما در دانشگاه اقدام به مستند سازی های این اقدامات کردیم.

فلاحی با اشاره به مستندسازی بازسازی های زلزله فردوس و دشت بیاض در سال ۱۳۴۷، زلزله ۱۳۵۲ قیر و کارزین، زلزله ۱۳۵۷ طبس در مدت ۸ سال اخیر، ادامه داد: در این مستندسازی ها سعی شد به این سوال پاسخ دهیم که چرا این شهرها همچنان زنده هستند و نتایج آن در قالب کتابی منتشر شد.

استاد دانشگاه معماری و بازسازی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه این مستندسازی ها برای زلزله های قبل از انقلاب بوده است، اضافه کرد: ما سعی داریم که بازسازی های بعد از زلزله های بعد از انقلاب را در دستور کار قرار دهیم و کار مقایسه ای انجام دهیم.

فلاحی، زلزله منجیل و رودبار با بزرگای ۷.۲ را از زلزله های بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۹ دانست و یادآور شد: بعد از آن زلزله بحرانی کشور، زلزله بم در سال ۸۲ بوده است و این دو زلزله نقطه عطف در کشور به شمار می روند.

سابقه بازسازی در کشور

این محقق حوزه بازسازی، اقدامات کشور در موضوع بازسازی در بعد از انقلاب را مربوط به جنگ تحمیلی و بازسازی مناطق جنگ زده دانست و گفت: بعد از عقب راندن نیروهای بعثی و آزاد سازی اهواز و خرمشهر، امام راحل سخنان جالبی را ایراد کردند و گفتند “بازسازی را همانند جنگ تلقی کنیم”. با این کلام ما در آن زمان که دانشجو بودیم، با سرپرستی اساتید به منطقه اعزام شدیم و پروژه های بازسازی را در این مناطق پیاده سازی کردیم. تجربه ای که ستاد بازسازی مناطق جنگ زده داشت، باعث شد که بعد از زلزله رودبار و منجیل که بیش از نیم میلیون نفر بی خانمان شدند، مردم را درگیر امر بازسازی کند. دولت حمایت کند و مردم مجری طرح بازسازی شوند.

فلاحی اضافه کرد: با این رویکرد بازسازی منجیل و رودبار بعد از ۴ سال تمام شد و مستندسازی های نشان می دهد که بازسازی روستاهای زلزله زده، همچنان پایدار هستند و این نشان می دهد که ردپای پایداری بازسازی ها را شاهدیم.

زلزله بم و انتقادات آن

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به زلزله سال ۸۲ بم اشاره کرد و گفت: این زلزله در زمانی رخ داد که هم مردم در خواب بودند و ما برای اولین بار با یک اتفاق عجیب در یک شهر مواجه شدیم؛ شهری با ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت به یک باره فروریخت و شوربختانه کانون زلزله در جایی بود که تراکم جمعیت و سازه های آن بالا بود و جالب تر این است که دو سال قبل این زلزله، مهندسان مشاور، طرح تفصیلی شهر بم را ارائه کردند، در حالی که از وجود گسل بم آگاه نبودند و طرح تفصیلی این شهر بدون دیده شدن گسل آماده شده بود.

وی ادامه داد: وقتی اسناد بازسازی ها را مرور می کنیم، به موضوع مهم “پایداری” می رسیم و وقتی از پایداری صحبت می شود؛ یعنی پایداری در جنبه های اقتصاد، ساختمان، معیشت؛ روابط اجتماعی و هویت را شامل می شود.

فلاحی با بیان اینکه در بازسازی شهر بم مردم مسوول کار شدند، گفت: با این تجربیات بود که در سال های قبل، رئیس جمهور وقت اعلام کرد که قصد ایجاد نهاد مستقل برای بازسازی را دارد که ما با آن مخالف بودیم، چرا که معتقد بودیم وقتی نهادهایی مانند بنیاد مسکن و هلال احمر و فرمانداری و تجربه ۸ سال بازسازی جنگ را داریم، باید این نهادها تقویت شوند و در آن زمان با ارسال نامه ما به نهاد ریاست جمهوری، این اقدام متوقف شد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی به نحوه بازسازی شهر بم اشاره کرد و گفت: در آن زمان گروهی از مهندسان عمران معتقد بودند که چون در این منطقه گسل وجود دارد، باید شهر بم به جای دیگری منتقل شود و این در حالی است که این منطقه محل تولید خرمای مضافتی و نخلستان است و پیشنهاد دادیم که هویت این شهر باید باقی بماند، ولی باید از ساخت و ساز در حریم گسل ها جلوگیری کرد و به سمت ساخت سازه های سبک و سبز برویم.

وی با اشاره به نقش رسانه ها در ارتقای آگاهی در حوزه مخاطرات، خاطر نشان کرد: در این مدت آگاهی ما در حوزه های تخصصی ارتقاء یافته است، ولی آگاهی های عمومی ما مشکل دارند که این امر به موضوع رسانه ها باز می گردد، ضمن آنکه مسوولان کشور به اندازه ای مسائل روزمره گریبان آنها را گرفته است که توجه کمی دارند، چون برنامه استرانژیکی در این حوزه وجود ندارد.

انتهای پیام